کنجد یکی از محبوب‌ترین دانه‌های روغنی است که از قرون قبل از میلاد مسیح، به خاطر خواص زیاد و و طعم بی‌نظیر، مورد توجه مردم دنیا قرار گرفته است. این دانه گیاهی سرشار از مواد معدنی و ویتامین است که با خواندن گوشه‌ای از فواید کنجد، بدون شک ترغیب خواهید شد این دانه کوچک اما پرخاصیت را در رژیم غذایی خود و عزیزانتان قرار دهید. کنجد به رنگ سفید، قهوه‌ای و مشکی وجود دارد و از این دانه استفاده‌های زیادی در پخت و پز، سالاد، شیرینی، غذا و چاشنی می‌شود.
از معروف‌ترین فرآورده‌های این دانه می‌توان به روغن کنجد برای استعمال خارجی و ماساژ و روغن ارده کنجد برای خوراکی و پخت و پز اشاره کرد که خواص بی‌شماری برای بدن و سلامتی به همراه دارد و به خاطر خواص کنجد در پخت و پز روزانه، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و روغن‌های صنعتی را کنار زده است. یکی دیگر از محبوب‌ترین فرآورده‌های کنجد که در بین مردم آسیا طرفدار زیادی دارد، ارده است که با توجه به خواص فراوانی که از کنجد دارد، چندین قرن است که در رژیم غذایی ایرانیان و مردم آسیا جایگاه ویژه‌ای یافته است. خواص هر رنگ کنجد با دیگری متفاوت است اما به طور کل می‌توان این دانه کوچک را یک مولتی ویتامین حرفه‌ای به حساب آورد. اگر می‌خواهید با خواص کنجد به تفصیل آشنا شوید با ما همراه باشید!
کنجد، معدنی از ویتامین
دانه‌های کوچک و طلایی رنگ کنجد سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌های مفید برای بدن است و به گونه‌ای جامع و پربار بوده که این دانه کوچک را به منبعی برای تامین مواد مورد نیاز بدن انسان و آمینواسید‌ها تبدیل کرده است. کنجد سرشار از روی، مس، کلسیم، منیزیم، ویتامین B، E، فیبر و پروتئین است. کنجد همچنین منبع خوبی برای تامین آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب غیر اشباع مانند امگا 3 و امگا 6 است و با توجه به پروتئین بالا و کربوهیدرات کم، گزینه مناسبی برای رژیم‌های لاغری و انجام حرکات ورزشی به حساب می‌آید. از دیگر مواد معدنی و حیاتی کنجد می‌توان به مقادیر زیاد آهن و لیگنان اشاره کرد؛ به طور کلی کنجد را می‌توان پربارترین دانه روغنی معرفی کرد که طبیعت آن را برای تامین نیازهای بدن انسان‌ها به وجود آورده است.
کنجد بهترین جایگزین برای چربی‌های مضر
مصرف کنجد و روغن آن به دلیل داشتن خواص زیاد و کاهش کلسترول و چربی‌های مضر، جایگاه ویژه‌ای در پخت و پز روزانه پیدا کرده است. مصرف روغن مانند شمشیر دو لبه‌ای است که نه می‌توان آن را از زنجیره غذایی روزانه حذف کرد و نه می‌توان از مضرات آن چشم‌پوشی کرد. کنجد به خاطر داشتن اسیدهای چرب و افزایش فعالیت آنزیم‌های چربی سوزی در کبد، گزینه مناسبی برای رژیم‌های غذایی و فعالیت ورزشکاران به حساب می‌آید. خرید روغن ارده کنجد و مصرف مداوم از آن به جای روغن‌های صنعتی به وضوح باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید می‌شود.
کنجد بهترین مکمل برای ورزشکاران
اگر به لیست مواد اولیه مکمل‌های ورزشکاران دقت کرده باشید، کنجد را به خاطر داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و چربی سالم خواهید یافت. لیگنان موجود در کنجد باعث افزایش سوخت و ساز بدن شده و فعالیت آنزیم‌های کبد را بهبود می‌بخشد. کنجد با ایجاد احساس سیری، جلوی پرخوری را خواهد گرفت و با داشتن مقادیر زیاد پروتئین و کالری، گزینه مناسبی برای شروع یک فعالیت ورزشی حرفه‌ای به حساب می‌آید. البته لازم به ذکر است که کنجد سیاه سهم بیشتری در لاغری و ایجاد سیری ایفا می‌کند.
کنجد یک طلای ارزنده برای گوارش
مقادیر زیاد فیبر موجود در کنجد باعث می‌شود تمام مواد زائد و سموم از کبد و گوارش به راحتی دفع شود. این خاصیت ملین بودن کنجد باعث رفع یبوست و بهبود حرکات روده و معده می‌شود. بنابراین اگر از یبوست و امراض آن در عذاب هستید، مصرف کنجد و فرآورده‌های آن را فراموش نکنید تا دستگاه گوارش و بدن به بهترین نحو ممکن پاکسازی شود.
کنجد مفید برای قلب و عروق
اگر به سلامت قلب و عروق خود اهمیت می‌دهید، وقت آن رسیده تا از دانه‌های کنجد و روغن آن بیشتر در رژیم غذایی خود بهرمند شوید. کنجد با مقادیر زیاد منیزیم و آنتی اکسیدان به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و باعث کاهش تجمع چربی در رگ‌ها شده بنابراین خطر سکته قلبی و گرفتگی عروق را به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
میزان بالای آنتی اکسیدان موجود در کنجد باعث کاهش رادیکال‌های آزاد شده و در نتیجه خطر سرطان و پیشرفت آن را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد.
سلامتی و استحکام استخوان‌ها با کنجد
کنجد با مقادیر زیاد کلسیم حتی بیشتر از لبنیات، برای استخوان‌ها سلامتی و استحکام را به ارمغان می‌آورد. اگر به سلامت استخوان‌های خود اهمیت می‌دهید یا کودک در حال رشد دارید، کنجد بهترین گزینه برای تامین کلسیم لازم برای بدن به حساب می‌آید. کلسیم موجود در کنجد باعث افزایش قد در کودکان شده و طبع گرم و خاصیت ضد التهابی آن باعث کاهش دردهای آرتروز و روماتیسم می‌شود.
کنجد، دانه‌ای شفابخش برای کم‌خونی
کنجد سرشار از آهن و ویتامین‌های گروه B است. این خاصیت باعث افزایش گلبول‌های قرمز شده و خونرسانی به کل بدن را بهبود می‌بخشد. مصرف کنجد و فرآورده‌های آن مانند ارده به همراه شیره‌های اصیل و ناب ایرانی یا استفاده از حلوا ارده یکی از بهترین گزینه‌ها برای رفع کم‌خونی و بی‌حالی ناشی از آن در بانوان به خصوص دختران جوان است که به خاطر عادت ماهانه، مقادیر زیادی خون از دست می‌دهند. آهن موجود در فرآورده‌های کنجد بر خلاف قرص آهن، ماندگاری بالایی دارد و به صورت کامل جذب بدن می‌شود.
کنجد مفید برای دیابت و رژیم لاغری
دانه‌های کنجد با چربی مفید و کربوهیدرات کم بهترین گزینه برای مصرف افرادی دیابتی و دارای اضافه وزن است. همانطور که قبلا ذکر شد کنجد با اسیدهای چرب و تولید احساس سیری از پرخوری جلوگیری می‌کند. از سویی دیگر، کنجد توانایی کنترل قند خون را در افراد دیابتی دارد و بهترین جایگزین برای روغن‌های صنعتی به حساب می‌آید. اگر شما هم از مصرف روغن منع شده‌اید، با استفاده از روغن ارده کنجد می‌توانید طعم بی‌نظیری را برای غذا به ارمغان آورید. لازم به ذکر است به خاطر کالری بالا در کنجد، مصرف آن به افراد دیابتی و دارای اضافه وزن در حد اعتدال توصیه می‌شود.
کاهش بیماری و تقویت سیستم ایمنی بدن با کنجد
کنجد سرشار از ویتامین E، B، آهن و آنتی اکسیدان است و با اثرات ضد باکتری خود اگر به صورت روزانه مصرف شود، باعث افزایش چشم‌گیری در سطح سیستم ایمنی بدن شده و در 6 ماهه دوم سال از بیمار شدن و بی‌حالی یا ضعف عمومی بدن به خصوص در افراد نحیف یا سالمندان جلوگیری می‌کند.
بهبود کبد چرب با کنجد
اگر کبد چرب دارید و پزشک، شما را از خوردن روغن منع کرده است، بهترین جایگزین برای داشتن غذاهای خوشمزه، کنجد و روغن آن است. استفاده از کنجد اگر همراه با ورزش و تحرک کافی باشد باعث کاهش کبد چرب شده و با افزایش آنزیم‌های مفید برای کبد، بیماری شما را کاهش می‌دهد و به سلامتی کبد کمک شایانی می‌کند.
سلامتی و درخشش پوست با دانه‌های کنجد
کنجد اگر به صورت خام یا بو داده یا به صورت ارده در رژیم غذایی لحاظ شود، خواص زیادی برای پوست خواهد داشت که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:
- کنجد با داشتن مقادیر زیاد آنتی اکسیدان از چین و چروک زودرس و پیری جلوگیری کرده و اگر از روغن کنجد به جای نرم کنندههای شیمیایی استفاده شود، پوست شاداب، درخشان و نرمی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
- آهن بالای موجود در کنجد باعث بهبود و تسهیل گردش خون شده و طراوت و سرخی را به چهره برمی‌گرداند.
- اگر روزانه در معرض تابش آفتاب و اشعه‌های مضر آن قرار دارید، روغن کنجد بهترین انتخاب به جای ضدآفتاب قوی به حساب می‌آید تا از پوست شما در برابر ایجاد کک و مک محافظت کند.
کنجد، دانه‌ای شفا بخش و مفید برای مو
اگر به محصولات آرایشی و بهداشتی توجه کرده باشید اکثرا در ترکیب خود از کنجد به خاطر داشتن مقادیر بالای روی استفاده کرده‌اند. خواص کنجد برای مو به شرح زیر است:
- دانه‌های کنجد با داشتن مقادیر زیاد اسیدهای چرب اشباع نشده مانند امگا 3 و امگا 6 باعث رشد و درخشش موهای سر می‌شود.
- اگر از روغن کنجد برای ماساژ پوست سر استفاده کنید، خونرسانی به پوست تسهیل بخشیده شده و باعث کاهش ریزش مو و رشد و درخشندگی آن می‌شود.
- روغن کنجد بهترین جایگزین برای مواد شیمیایی و انواع ماسک به حساب می‌آید زیرا با حفظ رطوبت و چربی پوست سر، از خشکی و شکنندگی موها جلوگیری می‌کند.
- مقادیر زیاد آنتی اکسیدان موجود در کنجد باعث کاهش سرعت سفید شدن در موها می‌شود.
کنجد دانه‌ای ارزنده برای کودکان
کودکان در حال رشد و نوجوانان برای حرکات روزانه، رشد مغز و افزایش قدرت یادگیری خود به مواد غذایی پرکالری و سالم مانند کنجد و فرآورده‌های آن نیاز دارند. استفاده از فراورده‌های شیرین کنجد و خرید حلوا ارده یا خرید حلوا شکری یکی از بهترین جایگزین‌ها برای تنقلات غیر مفید در رژیم غذایی کودکان به حساب می‌آید. همچنین مقادیر زیاد ویتامین و مواد معدنی موجود در کنجد آن را به غذای کاملی برای سال‌های اول تولد کودکان تبدیل کرده است. مادران زیر نظر متخصص می‌توانند از دانه‌های کنجد در تهیه سوپ و غذای کودکان بهرمند شوند.
موارد مصرف کنجد و جایگاه آن در رژیم غذایی
کنجد به صورت خام یا بوداده یا به صورت آجیل در تهیه غذا، سالاد، شیرینی و کیک مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی از آن‌ها در ادامه ذکر شده است:
- استفاده از ارده در تهیه سالاد یا غذا همراه با عسل یا شیره در وعده صبحانه جایگاه بالایی دارد.
- تهیه غذای محبوب عربی هوموس با استفاده از ارده میسر می‌شود.
- استفاده از روغن کنجد برای ماساژ و استفاده از روغن ارده کنجد برای پخت و پز روزانه به خاطر مضرات کم و خواص بالا بهترین جایگزین برای روغن‌های صنعتی به حساب می‌آید.
عوارض استفاده زیاد از کنجد
در نظر داشته باشید که هر ماده غذایی اگر به صورت افراطی مصرف شود، علاوه بر از دست دادن خواص و فواید آن، ضررهایی را برای بدن به همراه خواهد داشت. کنجد هم از این قاعده مستثنی نیست و اگر می‌خواهید از تمام خواص آن به بهترین نحو ممکن برخوردار شوید، جانب اعتدال را در مصرف آن نگه دارید.
- کنجد با ایجاد حساسیت در بعضی افراد باعث شوک آنافیلاکسی می‌شود بنابراین اگر به کنجد و فرآورده‌های آن حساسیت دارید برای مصرف، با پزشک مشورت نمایید.
- دانه کنجد کالری بالایی دارد و استفاده زیاد و مداوم آن برای افراد با وزن بالا و تحرک کم باعث ایجاد اضافه وزن و چاقی می‌شود.
- مصرف بیش از حد کنجد باعث التهاب در روده بزرگ شده و گاهی باعث عفونت در آپاندیس می‌شود.
- خاصیت ملین بودن کنجد در بعضی افراد باعث ایجاد اسهال می‌شود.
- لازم به ذکر است مصرف کنجد و فرآورده‌های آن به خاطر طبع گرم برای مادران باردار، با نظر پزشک همراه باشد.
سخن پایانی
دانه‌های کنجد اولین و محبوب‌ترین دانه روغنی به حساب می‌آید که به خاطر داشتن خواص زیاد، از قرن‌ها پیش مورد توجه مردم دنیا به خصوص مردم آسیا در هند و ایران قرار گرفته است. فواید کنجد به قدری زیاد است که از اثرات شفابخش آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. دانه‌های کنجد را بارها مصرف کرده‌ایم اما به راستی خواص کنجد چیست؟ در مقاله بالا سعی کردیم به گوشه‌ای از دریای بی‌کران خواص کنجد اشاره کنیم شاید بتوانیم با ذره‌ای از حکمت این هدیه طبیعت و فرآورده‌های محبوب آن بیشتر آشنا شویم تا سلامت خود و خانواده را با استفاده از آن تضمین نماییم.